မ်ိဳးရင္း - Mimosaceae ( ဆူးျဖဴမ်ိဳးရင္း)
Bot - Acacia concinna DC.
ကခ်င္- Hpah-Ha.
ခ်င္း - Hing - Hang
မြန္ - Hla pruckkha;sot.lopoot;janah lapoot.
ရွမ္း- Hpak - Ha;sum-Hkawn.

#ကင္ပြန္းခ်ဥ္

ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပား၌ ေပါက္ေရာက္ၿပီး အၿမဲစိမ္းသစ္ေတာမ်ား၌ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရသည္။ သဘာ၀အေလ်ာက္ ေပါက္ေရာက္သည္။

#အပင္

ဆူးရွိေသာခ်ဳံပင္မ်ိဳးျဖစ္၏ ။ ပင္စည္ေပ်ာ့၏ ။ အစိမ္းေရာင္ အခက္မ်ားေပၚတြင္ နီမႈိင္းေသာ အစင္းမ်ား ရွိၿပီး ေသးငယ္ေသာ အျဖဴစက္ကေလးမ်ား ဖံုးအုပ္ေနသည္။

#အရြက္

ႏွစ္ခါ ငွက္ေမြးရြက္ေပါင္း ျဖစ္သည္။ ၄-၆ လက္မရွည္၍ ရြက္ကေလး ၄-၆ စံုရွိသည္။ ရြက္ျမႊာအစံု ၁၂-၂၀ ရွိသည္။ ရြက္ျမႊာမ်ား ရွည္ေမ်ာေမ်ာပံုျဖစ္သည္။ ရြက္ရင္း ရြဲ႔ေစာင္းၿပီး ရြက္ထိပ္ပိုင္း ၀ိုင္း၍ အဖ်ားခၽြန္သည္။

#အပြင့္

တစ္ပင္တိုင္ ပန္းခိုင္ျဖစ္၍ ပန္းခိုင္၏ အဖ်ားတြင္ စုျပဳံ၍ တစ္ပြင့္တည္းကဲ့သို႔ ပြင့္သည္။  အပြင့္ အ၀ါ ေရာင္ျဖစ္သည္။ အေမြးအနည္းငယ္သာရွိၿပီး ပြင့္ၫွာမဲ့သည္။ တေပါင္းလမွ ၀ါဆိုလအတြင္း ပြင့္သည္။

#အသီး

အသားထူေသာ အသီးေတာင့္ရွည္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ျပား၍ေျဖာင့္သည္။ အေစ့မ်ားၾကားတြင္ အဆစ္မ်ား ျဖစ္ေနသည္။ အေစ့ အနက္ေရာင္ရွိ၍ နတ္ေတာ္လႏွင့္ ျပာသိုလတြင္ သီးသည္။

#ကင္ပြန္းခ်ဥ္ စုိက္ပ်ဳိးနည္း

#နိဒါန္း

ျမန္မာ လူမ်ဳိးတုိ႔ အထူး ႏွစ္သက္ေသာ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ ျဖစ္သည္။ ခ်ဥ္ရည္ ခ်က္၍ လည္းေကာင္း၊ ေၾကာ္၍ လည္းေကာင္း၊ အျခား
သားငါး မ်ားႏွင့္ ေရာေႏွာ၍ လည္းေကာင္း ခ်က္ျပဳတ္ စားသံုး ႏုိင္သည္။ ျမန္မာ တုိ႔သည္ ကင္ပြန္းခ်ဥ္ကုိ ျခံစည္း ႐ုိးတန္း အျဖစ္ စုိက္၍
အၫြန္႔ကုိ ေရာင္းခ် ၾကသည္။ ေဒသမေရြးစုိက္ပ်ဳိးႏုိင္သည္။

#ေျမျပဳျပင္ျခင္း
ေျမထုပ္စီး ထားေသာ ကင္ပြန္း ခ်ဥ္ပင္အား ေျမမခ်မီ တစ္ပတ္ခန္ ႔အလုိ၌ စုိက္ခင္း ကုိေျမျပင္ ႏုိင္သည္။ ျမက္ကုိေျပာင္ေအာင္ရွင္းၿပီး
ႏြားထြန္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေပါက္တူးျဖင့္ လည္းေကာင္း ေျမလွန္ေပးၿပီးမွ ေျမညီေအာင္ ျပန္ညိႇေပးရမည္။

#စုိက္ပ်ဳိးျခင္း
ေျမထုပ္စီး ထားေသာ ကင္ပြန္းခ်ဥ္ပင္ကုိ ေျမလံုးမပ်က္စုိက္ရသည္။ အတန္းၾကား ေျခာက္ေပ၊ အပင္ ၾကား သံုးေပျခား၍စုိက္ရမည္။
ေျမထုတ္စီးကုိင္းကုိ မတ္မတ္ေထာင္ေအာင္စုိက္ရသည္။ အပင္ရင္းတြင္ ေျမကုိ ေလးလက္မခန္႔ ျမင့္ေအာင္ဖံုးေပးၿပီး၊ လက္ျဖင့္ဖိေပး
ပါ။ စုိက္စတြင္ မုိးျပတ္ပါက သံုးရက္ဆက္တုိက္ ေရ ေလာင္းေပးရမည္။ ေျမထုပ္စီးထားေသာ အပင္မ်ားမရႏုိင္ေသာေဒသတြင္ အေစ့
ျဖင့္ ပ်ဳိးေထာင္စုိက္ပ်ဳိးႏုိင္သည္။ ကင္ပြန္းခ်ဥ္ သီး အေျခာက္မွ အေစ့မ်ားထုတ္ယူၿပီး ေရေႏြးဆူဆူထဲတြင္ စိမ္ၿပီးေနာက္ ၂၄ နာရီ
အတြင္း ေရ(၂-၃)ႀကိမ္ လဲေပးပါ။ ထုိ႔ေနာက္အေစ့မ်ားကုိ (၅x၆)လက္မအရြယ္ ပလတ္စတစ္အိတ္တြင္ ပ်ဳိးေထာင္ထားၿပီး အပင္မ်ား
တစ္ေပခန္႔ရွိလွ်င္ ေျမတြင္ခ်စုိက္ပါ။ အပင္အျမင့္ကုိ သံုးေပခန္႔ထား၍ ကုိင္းမ်ားကုိ ခ်ဳိင္ေပးၿပီး ရြက္ႏုမ်ားကုိ မွန္မွန္ျဖတ္ေပးပါ။

#အပင္ျပဳစုျခင္း
အပင္မ်ားကုိ ေလးေပခန္႔အျမင့္အထိထားၿပီး လံုး၀ုိင္းပံုျဖစ္သြားေအာင္ အကုိင္းမ်ား ခ်ဳိင္ေပးရမည္။ အရြက္ေျပာင္ေအာင္ ေခၽြေပးရ
မည္။ စုိက္ခင္းႀကီးပါက အကို္င္းခ်ဳိင္ၿပီး ေျမေဆြး၊ ေျမၾသဇာ ေကၽြးေပးရမည္။ အကုိင္းခ်ဳိင္ျခင္းကုိ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ ႏုိ၀င္ဘာလတြင္ ျပဳ
လုပ္ေပးရသည္။ အျပင္ထြက္လာေသာကုိင္းမ်ားကုိ အျမဲမျပတ္ျဖတ္ေပးရမည္။ ခ်ဳိင္ထားေသာကုိင္းမ်ားကုိ အေျခာက္ခံၿပီး မီးပံု႐ႈိ႕ျပစ္ပါ။

#ခူးယူျခင္း
ေျမၾသဇာ ေကၽြး၍ ေရေလာင္းေပးထားလွ်င္ ငါးရက္တစ္ႀကိမ္ ဆြတ္ခူးႏုိင္သည္ အၫြန္႔ခူးျခင္းကုိ တစ္ေႏြလံုး ခူးႏုိင္ၿပီး ေအာက္တုိ
ဘာလတြင္ မခူးပဲ ႏွစ္လခန္႔နားရမည္။

#အသံုးဝင္ပံု

အသီး ၊ အရြက္။

#အာနိသင္

ျမန္မာေဆးက်မ္းမ်ားအလိုအရ ကင္ပြန္းပြင့္သည္ ခ်ိဳ၏ ၊ ေအး၏ ၊ ေလသလိပ္သည္းေျခကို ႏိုင္သည္ ။ ကင္ပြန္းရြက္သည္ ပူ၏ ၊ ခ်ဥ္၏ ၊ အပူေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ အခိုး အကင္းကို ၿငိမ္းေစ၏ ၊ ၀မ္းရပ္ျခင္းကို ျပဳတတ္၏ ။ ကင္ပြန္းသီးသည္ ခါး၏ ၊ ေအး၏ ၊ အစာကို ေၾကညက္ေစ၍ ၀မ္းကို သက္ေစသည္။

#အသီးအသံုးျပဳပံု

၁။ အသီးသည္ ေလေအာင့္ေရာဂါ ၊ ေသြးႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေရာဂါ ၊ အျဖဴကြက္ေပၚေသာေရာဂါ ၊ အစာအိမ္ေရာဂါႏွင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ေပ်ာက္ေစသည္။
၂။ အသီးႏွင့္ အရြက္ျပဳတ္ရည္ကို ၀မ္းေပ်ာ့ ေဆးရည္အျဖစ္ သံုးသည္။
၃။ အသီးျပဳတ္ရည္ႏွင့္ ေခါင္းေလွ်ာ္ေပးျခင္းျဖင့္ ဆံပင္သန္ေစသည္။
၄။ အသီးကိုႀကိတ္၍ အေရျပားေရာဂါကို လိမ္းေပးလွ်င္ ေပ်ာက္၏။
၅။ အသီးမ်ားကို ေျမြဆိပ္ကုေဆး ေဖာ္စပ္ရာ၌လည္း သံုးသည္။
၆။ စိန္ႏွင့္သံပရာ စားမိသူအား ကင္ပြန္းသီးကို က်ိဳၿပီးလက္ဖက္ရည္ ပန္းကန္တစ္လံုးခန္႔ တိုက္ေပးေသာ္ စားထားေသာ စိန္ႏွင့္ သံပရာမ်ား ျပန္အန္ထြက္ေစ၏။

#အရြက္

၁။ အရြက္ ေရေႏြးေဖ်ာရည္ကို ငွက္ဖ်ားေရာဂါ အတြက္ သံုးသည္။ ၀မ္းဗိုက္ ေလပြျခင္းအတြက္ ၎အရည္ကိုေသာက္ျခင္းျဖင့္ ၀မ္းေပ်ာ့ေပ်ာ့သြား၍ ေပ်ာက္ေစသည္။
၂။ အရြက္ႏုကေလးမ်ားကို ငရုတ္ေကာင္းရည္တြင္ စိမ္၍ ဆား ၊ မန္က်ည္းသီး ၊ ငရုတ္သီး ႏွင့္ ေရာေထာင္းၿပီး အသည္းေရာင္ အသား၀ါေရာဂါ ၊ သည္းေျခေရာဂါ စသည္တို႔အတြက္ တိုက္ေကၽြးက သက္သာေစသည္။
၃။ အရြက္ႏုမ်ားကို ညဥ့္သိပ္စိမ္ၿပီး ေသာက္ေသာ္ အဖ်ဥ္းေရာဂါ ေပ်ာက္၏။
၄။ အရြက္ႏုမ်ားကို ႀကိတ္၍ အသည္းေရာင္ေသာ ေနရာ၌ လိမ္းက်ံေပးက သက္သာေစ၏ ။
      နာတာရွည္ အဖ်ားေရာဂါ သုိ႔မဟုတ္ နာတာရွည္ ေရာဂါ ခံစားေနရ သူမ်ား ခံတြင္း ပ်က္ေနပါက ငါးရံ႕ႏွင့္ ကင္ပြန္းခ်ဥ္ရြက္ ေရာခ်က္ထားသည့္ ဟင္းတစ္ခြက္သည္ ခံတြင္းကုိ အထူး လုိက္ေစသည္။ ေလကုိ ပြားေစ၏။ သည္းေျခကုိ ရႊင္ေစ၏။

ေသြး၀မ္း၊ လိပ္ေခါင္း၊ ဒူလာ ေရာဂါသည္မ်ား ကင္ပြန္းခ်ဥ္ရြက္ ၾကမ္းႏွင့္ ထန္းလ်က္တုိ႔ကုိ သုံးခြက္ တစ္ခြက္တင္ ႀကိဳခ်က္၍ သုံးစြဲပါက ေရာဂါမ်ား သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေစ သည္။

၎ေဆးရည္ကုိ ရက္ရွည္မွီ၀ဲ သုံးေဆာင္ပါက အာ႐ုံေၾကာ အားေကာင္းေစ၍ ကုိယ္ေရာင္ ေရာဂါ၊   ေလးဖက္နာ ေရာဂါတုိ႔ ေပ်ာက္ကင္းေစ၍ ဆီးမွန္၊ ၀မ္းမွန္ေစသည္။ ၎ေဆး ရည္ထဲတြင္ ဆားဖုတ္ အနည္းငယ္ ထည့္ေသာက္ပါက ပန္းနာရင္က်ပ္၊ ေခ်ာင္းဆုိး ေရာဂါမ်ား ေပ်ာက္ကင္းေစသည္။

ကင္ပြန္းသီးကုိ တေရာ္ႏွင့္ စပ္၍ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ အျဖစ္ အသုံးျပဳပါက သန္း၊ ေဗာက္၊ ဒက္တုိ႔ ကင္းေ၀းေစ၍ က်က္သေရ တုိးေစသည္။ ဆံပင္ကၽြတ္ျခင္း၊ ဆံပင္ျဖဴျခင္း ကုိလည္း ကာကြယ္ ေပးသည္။

ကင္ပြန္းသီး ျပာခ်၍ အုန္းဆီႏွင့္ ေရာကာ လိမ္းေဆးအျဖစ္ အသုံး ျပဳပါက ၀ဲစုိ၊ ၀ဲေျခာက္၊ ႏွင္းခူအစုိ၊ အေျခာက္၊ ဘင္၊ ဂၽြတ္ႏွင့္ ဂရင္ဂ်ီနာ တုိ႔လည္း ေပ်ာက္ကင္းေစသည္။
နာတာရွည္ အဖ်ားေရာဂါ သုိ႔မဟုတ္ နာတာရွည္ ေရာဂါ ခံစားေနရ သူမ်ား ခံတြင္း ပ်က္ေနပါက ငါးရံ႕ႏွင့္ ကင္ပြန္းခ်ဥ္ရြက္ ေရာခ်က္ထားသည့္ ဟင္းတစ္ခြက္သည္ ခံတြင္းကုိ အထူး လုိက္ေစသည္။ ေလကုိ ပြားေစ၏။ သည္းေျခကုိ ရႊင္ေစ၏။

ေသြး၀မ္း၊ လိပ္ေခါင္း၊ ဒူလာ ေရာဂါသည္မ်ား ကင္ပြန္းခ်ဥ္ရြက္ ၾကမ္းႏွင့္ ထန္းလ်က္တုိ႔ကုိ သုံးခြက္ တစ္ခြက္တင္ ႀကိဳခ်က္၍ သုံးစြဲပါက ေရာဂါမ်ား သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေစ သည္။

၎ေဆးရည္ကုိ ရက္ရွည္မွီ၀ဲ သုံးေဆာင္ပါက အာ႐ုံေၾကာ အားေကာင္းေစ၍ ကုိယ္ေရာင္ ေရာဂါ၊   ေလးဖက္နာ ေရာဂါတုိ႔ ေပ်ာက္ကင္းေစ၍ ဆီးမွန္၊ ၀မ္းမွန္ေစသည္။ ၎ေဆး ရည္ထဲတြင္ ဆားဖုတ္ အနည္းငယ္ ထည့္ေသာက္ပါက ပန္းနာရင္က်ပ္၊ ေခ်ာင္းဆုိး ေရာဂါမ်ား ေပ်ာက္ကင္းေစသည္။

ကင္ပြန္းသီးကုိ တေရာ္ႏွင့္ စပ္၍ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ အျဖစ္ အသုံးျပဳပါက သန္း၊ ေဗာက္၊ ဒက္တုိ႔ ကင္းေ၀းေစ၍ က်က္သေရ တုိးေစသည္။ ဆံပင္ကၽြတ္ျခင္း၊ ဆံပင္ျဖဴျခင္း ကုိလည္း ကာကြယ္ ေပးသည္။

ကင္ပြန္းသီး ျပာခ်၍ အုန္းဆီႏွင့္ ေရာကာ လိမ္းေဆးအျဖစ္ အသုံး ျပဳပါက ၀ဲစုိ၊ ၀ဲေျခာက္၊ ႏွင္းခူအစုိ၊ အေျခာက္၊ ဘင္၊ ဂၽြတ္ႏွင့္ ဂရင္ဂ်ီနာ တုိ႔လည္း ေပ်ာက္ကင္းေစသည္။

ကိုးကား။  ။ျမန္မာ့ေဆးဖက္ဝင္အပင္မ်ားႏွင့္ online data မ်ား။

post by Sii Thuu (ေတာသား)။